MERS

Hazırlayan: Dr. S. Başak Soyluoğlu

Her yıl dünya üzerinde görülen 55 milyon civarındaki ölümlerin büyük bir kısmını toplumda gelişen pnömoni (TGP) nedeniyle oluşturmaktadır. Bu TG Pnömonilerin yaklaşık 1/3 ü viral etkenler sonucu oluşmaktadır. Kızamık, Influenza A, B ve C, Parainfluenza tip 1, 2, 3 ve 4, Respiratuvar sinsityal virüs, Rinovirus, Corona virus tipleri: 229E, OC43, NL63, HKU1, SARS, Adenovirus, Enteroviruslar, Varicella-zoster virüs, Hantavirus, Epstein-Barr virüs, Human herpesvirus 6 ve 7, Herpes simplex virüs, Cytomegalovirus gibi çok farklı virüs çeşitleri TGP nedeni olabilirler.

Corona virüsler 1960’larda keşfedilmiş olup, şimdiye kadar insanlarda hastalık yapıp izole edilen altı farklı Corona virus tespit edilmiştir. Bunlardan özellikle SARS ve MERS ağır enfeksiyon ve ölüme neden olmaları nedeniyle öne çıkan sağlık sorunları arasında son yıllarda önem kazanmışlardır.

Kısaca MERS adıyla anılan Ortadoğu solunum sendromu (Middle East Respiratory Syndrome; MERS) yeni bir coronavirus türünün neden olduğu bir hastalıktır. Haziran 2012’de şiddetli akciğer hastalığından ölen Suudi Arabistanlı bir hasta nedeniyle hastalığa bu isim verilmiştir. Bu hastalığa sadece Arap yarım adası değil, yıllar içinde İngiltere, Almanya, Fransa, İspanya, İtalya, Tunus ve Türkiye gibi ülkelerde de rastlanmıştır. Sudi Arabistan’da çalışmakta olan 42 yaşındaki bir Türk vatandaşı bazı belirtilerin ortaya çıkmasıyla Cidde’de hastaneye başvurmuş, yaklaşık 10 gün sonra kötüleşmiş olan sağlık durumuna rağmen Türkiye’ye gelerek Hatay’da hastaneye yatırılmış, üniversite hastanesine nakledilmiş olmasına rağmen hayatını kaybetmiştir.

MERS nedeniyle yaklaşık 300 ü ölümle sonuçlanan toplam 800 hasta bildirilmiştir. Bu vakaların hepsi doğrudan ya da dolaylı olarak Suudi Arabistan, Katar da dahil olmak üzere Orta Doğu bölgesi, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Umman ve Ürdün ile bağlantılıdır.

BELİRTİLER

MERS bir solunum yolu hastalığıdır. Başlangıçta genel vücut ağrısı, nezle, boğaz ağrısı, öksürük ve ateş ortaya çıkar. Belirtiler gribal üst solunum yolu hastalıklarıyla ortaktır. Daha sonra bu belirtilere nefes darlığı, hırıltılı solunum eklenir ve ardından solunum yetmezliği gelişirken tablo son derece ciddi bir hal almaya başlar. Özellikle vakaların görüldüğü ülkelere son 14 gün içerisinde seyahat etmiş veya vaka görülen ülkelere seyahat öyküsü bulunan bir kişiyle seyahat dönüşünden sonraki 14 gün içerisinde yakın temasta bulunan kişilerde, temas sonrası iki hafta içerisinde ortaya çıkan yüksek ateş, öksürük ve solunum sıkıntısı MERS hastalığını düşündürecek en önemli belirtilerdendir. Hastaların en sık başvuru sebepleri ateş, titreme, kasılma, boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı ve kas ağrısı olarak tespit edilmiştir. Ayrıca ishal, kusma, karın ağrısı gibi sindirim sistemi belirtileri de görülmüştür. Bazı bildirimlerde solunum belirtilerinin mide barsak belirtilerinden daha sonra geliştiği bildirilmiştir. Tüm hastalarda anormal akciğer grafi bulguları görülmüştür.

Hastalığın kesin tanısı olası vaka tanımına uyan olgulardan alınan sürüntü ya da materyallerde MERS-CoV saptanmasıyla koyulur.

BULAŞ YOLLARI ve KORUNMA

MERS Corona virusun doğal rezervuarının yarasalar olduğu düşünülmektedir. MERS-CoV ya doğrudan ya da bir ara konakçı ile insana bulaşmaktadır. Bulaş yolları tam olarak bilinmemekle beraber yapılan araştırmalar MERS CoV develer yoluyla insanlara bulaştığını göstermektedir. Son zamanlarda hastalığın hızla yayılıyor olması da insandan insana bulaş olduğunu düşündürmektedir.

MERS hastalığı bir solunum yolu hastalığı olması nedeniyle korunmada en önemli nokta genel hijyen kurallarına uymaktır. Hastalık, mikrobu taşıyan hayvan ya da insanların gözyaşı, tükürük, idrar gibi vücut sıvılarının ağız yoluyla alınması sonucu bulaştığı için genel hijyen kurallarına uyulması önem taşımaktadır. Hasta kişilere yaklaşılmaması, özellikle kalabalık ortamlarda bulunduktan sonra ellerin temizliğine dikkat etmek, sık sık elleri yıkamak en önemli korunma yoludur. Ateşli bir üst solunum yolu hastalığı geçirmekte olan kişilerin kamusal alanlarda maske takarak diğer insanlara hastalığı bulaştırmaktan korumaları da ayrıca önemlidir.

Yapılan çalışmalar MERS Corona virusun develer yoluyla insanlara bulaştığını göstermektedir. MERS CoV develerde herhangi bir hastalığa neden olmadığı için enfekte olmuş develerde bir hastalık belirtisi görülmemektedir, bununla beraber enfekte develerin burun akıntısı, idrar, süt, gözyaşı gibi vücut sıvıları ve etlerinde virus olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Deve etinin çiğ olarak yenmesi ya da develerle temas kişilere MERS CoV bulaşmasına neden olur. Bu nedenle develere temas etmekten kaçınmak, çok gerekliyse develere direkt temas etmemek ve temas sırasında genel sağlık kurallarına uymak çok önemlidir. Ölmüş hayvanların etinin yenmemesi, uygun şartlarda gömülmesi ve itlaflarının da dikkatli yapılması yine son derece önem taşımaktadır.

Diyabet, böbrek yetmezliği, kronik akciğer hastalığı gibi kronik hastalıkları olan kişilerin ve bağışıklığı baskılanmış kişilerin, deve ile temastan, çiğ deve eti ve sütü tüketmekten kaçınmaları önerilmektedir. MERS görülen ülkelere seyahat edenlerin ise, solunum yolu enfeksiyonu olan hastalarla yakın temas kurmamaları, sık el yıkama (özellikle temas sonrası), az pişmiş yiyecekler ile çiğ sebze-meyvelerden uzak durmaları, vahşi ya da çiftlik hayvanları ile temastan kaçınmaları bu hastalıktan korunma açısından önem kazanmaktadır.

Özellikle hac dönemiyle birlikte riskli bölgeden dönen kişiler ya da onlarla temas etmiş olan kişilerde 14 gün içinde ortaya çıkan hastalık belirtileri dikkatle incelenmeli, bulguları değerlendirirken MERS-CoV enfeksiyonu mutlak akılda tutulmalıdır.

Kaynakça

Web sayfasının dizaynı Aytuna Devrim Canbul tarafından yapılmıştır.

| Ana Menu | E-Posta | Bilkent Üniversitesi Ana Sayfası |